38
Khi chủ nghĩa cộng sản rời khỏi châu Âu, vợ Josef nằn nì giục anh trở về
thăm lại đất nước. Cô muốn đi cùng anh. Nhưng cô đã chết và kể từ đó anh
chỉ còn biết nghĩ tới cuộc đời mới của mình với người vắng mặt. Anh cố
gắng tự thuyết phục mình rằng đó là một cuộc đời hạnh phúc. Nhưng liệu
có thể nói về hạnh phúc được chăng? Có; về một hạnh phúc, giống như một
tia sáng mảnh run rẩy, đi qua đau khổ của anh, một nỗi đau khổ cam chịu,
tĩnh lặng và không dứt. Cách đây một tháng, không có khả năng thoát ra
khỏi nỗi buồn, anh nhớ đến những lời của người đã chết: “Không đi đến đó
về phía anh là một điều gì đó không bình thường, không thể biện minh,
thậm chí còn xấu xa”; quả thực, anh tự nhủ, chuyến đi này, mà cô đã thúc
đẩy anh nhiều đến vậy, có thể, ngày hôm nay, tới giúp anh; giúp anh tránh
né, ít nhất là trong vài ngày, khỏi cuộc đời của chính anh, đang làm khổ anh
đến thế.
Khi anh chuẩn bị cho chuyến đi, một ý nghĩ, đầy rụt rè, lướt qua đầu
anh: sẽ ra sao nếu anh ở hẳn lại dó? Dù sao thì anh cũng sẽ có thể theo đuổi
ngành bác sĩ thú y ở Bohême cũng dễ dàng như ở Đan Mạch. Cho đến khi
ấy điều này với anh còn là không thể chấp nhận được, gần giống như một
sự phản bội lại người anh yêu. Nhưng anh tự hỏi: liệu đó có thật là một sự
phản bội? Nếu sự hiện diện của vợ anh là phi vật chất, thì tại sao cô lại gắn
liền với tính vật chất của duy nhất một địa điểm? Cô không thể ở cùng với
anh cả ở Bohême lẫn ở Đan Mạch ư?
Anh rời khỏi khách sạn, lái ôtô đi vòng vòng; anh ăn trưa trong một quán
trọ thôn quê; rồi anh đi bộ qua cánh đồng; những lối đi nhỏ, những bụi tầm
xuân, những cái cây, những cái cây; xúc động một cách lạ thường, anh nhìn
những ngọn đồi phủ đầy cây phía chân trời và có ý nghĩ rằng trong khoảng
cuộc đời của mình, đã hai lần người Séc sẵn sàng chết để cảnh trí này tiếp
tục thuộc về họ: năm 1938, họ đã muốn chiến đấu chống lại Hitler; khi các
đồng minh của họ, người Pháp và người Anh, ngăn cản họ làm như vậy, họ
đã tuyệt vọng. Năm 1968, người Nga đã xâm chiếm đất nước và, thêm một
