lần nữa, họ lại muốn chiến đấu; bị kết án phải đầu hàng, họ rơi vào, thêm
một lần nữa, cùng nỗi tuyệt vọng ấy.
Sẵn sàng hiến dâng đời mình cho đất nước: mọi quốc gia đều từng biết
đến cái ý định hy sinh đó. Các đối thủ của người Séc, mặt khác, cũng biết
đến điều đó: người Đức, người Nga. Nhưng đó là những dân tộc lớn. Lòng
yêu nước của họ khác hẳn: họ ngây ngất với vinh quang của mình, tầm quan
trọng của mình, sứ mạng mang tầm vóc vũ trụ của mình. Người Séc yêu tổ
quốc mình không phải vì nó vinh quang mà bởi vì nó không được biết tới;
không phải vì nó lớn mà bởi vì nó nhỏ và không ngừng rơi vào hiểm nguy.
Lòng yêu nước của họ, đó là một sự cảm thông mênh mông với đất nước.
Người Đan Mạch cũng giống như vậy. Không phải là tình cờ mà Josef chọn
một đất nước nhỏ bé cho chuyến xuất cư của mình.
Xúc động vô chừng, anh ngắm nhìn khung cảnh và tự nhủ rằng lịch sử
xứ Bohême của anh trong nửa cuối thế kỷ này thật quyến rũ, độc nhất, chưa
từng có, và việc không quan tâm đến nó sẽ là biểu hiện của tính hẹp hòi.
Sáng mai, anh sẽ gặp N. Ông đã sống qua toàn bộ quãng thời gian họ không
gặp nhau đó như thế nào? Ông đã nghĩ gì về cuộc chiếm đóng của người
Nga trên đất nước ông? Và ông đã sống qua cái kết cục của chủ nghĩa cộng
sản ngày xưa ông từng tin tưởng một cách chân thành, một cách trung thực,
như thế nào? Lối đào tạo mác xít của ông hòa thuận với sự quay trở lại của
chủ nghĩa tư bản được toàn thể hành tinh vỗ tay hoan hô như thế nào? Ông
có nổi loạn không? Hay ông đã từ bỏ các xác tín của mình? Và nếu ông từ
bỏ chúng, thì điều đó với ông có phải là một bi kịch hay không? Và những
người khác đối xử với ông như thế nào? Anh nghe thấy giọng nói của bà chị
dâu, người truy đuổi thủ phạm hẳn là những muốn được nhìn thấy ông bị
còng tay đứng trước một phiên tòa. Liệu N. có cần Josef nói với ông rằng
tình bạn tồn tại mặc cho mọi biến dạng của Lịch sử hay không?
Ý nghĩ của anh quay lại với bà chị dâu: bà căm ghét những người cộng
sản bởi vì họ phản đối cái quyền tư hữu thần thánh. Và với mình, anh tự
nhủ, bà ấy phản đối cái quyền sở hữu bức tranh, cũng là một cái quyền thần
thánh. Anh tưởng tượng ra bức tranh trên một bức tường trong ngôi nhà
gạch của mình, và đột nhiên, đầy kinh ngạc, anh nhận ra rằng cái khu ngoại
