Sống chết bao nài họ chửi mình.
Mà thực thế, họ không cần chuyện sống chết của con bệnh
thực. "Làm một lần là đủ" – đó, câu sấm thiêng liêng của họ; họ chỉ
cần tiền, họ có biết đâu rằng trong khi họ kiếm được đồng
tiền một cách giả dối, hèn mạt, phi nhân loại như thế thì nhiều
khi tử thần cướp mạng người nhà người ta là cái mà tiền của cũng
không mua được, gây ra bao nhiêu cảnh tan nát, đau lòng người
sống.
Những kẻ làm lang như thế có tội ngang với kẻ giết người. Thêm
vào đó lại còn tội đi bịp đồng bào nữa, họ coi người ta là một cái trò
chơi, họ trào lộng với cuộc đời một cách thâm thiểm và gian ác.
Đến đây, tôi không khỏi không nhớ tới một người thanh niên xưa
kia cùng học một trường với tôi, bị bệnh xấu hổ, phải giấu người
nhà, ăn cắp cả ba tháng tiền học ngót trăm bạc nhờ một người bạn
khác sành sỏi đời hơn mua giùm thuốc, mỗi bận tới năm mười đồng
bạc. Cứ mỗi lần nhận năm mười đồng bạc thì ông sành sỏi đời lại
về lấy đất thó viên lại, phơi khô, rồi tráng một lần mực tàu, đem
đến cho bạn và bảo uống. Uống như thế cho hết ngót trăm
đồng bạc. Cố nhiên là không khỏi bệnh. Sở dĩ tôi nhắc lại câu
chuyện có thực trên này là vì chính mắt kẻ viết bài này đã được mục
kích, ít lâu nay, ở thành phố ta có một bọn người đi bán thuốc bổ
huyết, ầm ĩ thì ầm ĩ lắm, nhưng cảm tưởng thì đem cho tôi một
cảm tưởng na ná câu chuyện đất thó tráng mực tàu trên kia. Mấy
người bán thuốc bổ huyết này đánh phèng phèng, quát tháo om lên
ở
các bãi chợ, ở các cửa ô; họ nuốt lửa, ăn vỏ chai, làm đủ các trò dữ
tợn và quỷ thuật. Thấy mọi người xúm đông xúm đỏ lại xem đã đến
lúc mê rồi, họ giở ra một cái chum chằng thừng rất kiên cố (sao
lại phải chằng thừng như vậy?) giở ra các thứ xương (chắc hẳn có
xương trâu, xương bò, xương chó, xương thỏ và biết đâu lại không có
