Trận động đất đã tàn phá cả tỉnh San-Francisco
Đêm thứ ba 17 Avril 1906 tỉnh Golden Gate ở Nữu Ước
vẫn còn
ăn chơi vui vẻ thì sớm tinh mơ, hồi 5 giờ 15, một tiếng động làm
rung chuyển cả nhà cửa. Bao nhiêu ống khói đều đổ hết. 10 phút
sau đất rung chuyển một cách gớm ghê, gạch lát hè tung lên trời,
nhà cửa sụp xuống, bao nhiêu nhà chọc trời đều rụi cả xuống và
chao đi chao lại. Có nhiều cái đổ. Lúc ấy, hầu hết dân trong tỉnh
hãy còn đương ngủ. Họ giật mình thức dậy và cứ nguyên quần áo ở
trong nhà họ chạy cả ra đường. Trong một tiếng đồng hồ những
tiếng gầm của trái đất nổi lên không ngớt. Đất động dữ dội quá
đến nỗi không còn một người nào đứng vững. Người nào như cũng
phát điên lên. Số người chết chưa lấy gì làm nhiều lắm. Nhưng
họa vô đơn chí, ngay lúc ấy một trận hoả tai lại nổi lên. Lửa đốt cả
một tỉnh ra tro, mà một tỉnh như thế nào? Một tỉnh trù phú nhất
của Mỹ châu, có tới 400.000 người ở. Lửa phát ra bắt đầu từ đâu?
Không ai biết rõ, nhưng người ta biết chắc lửa phát ra cùng một
lúc ở nhiều nơi khác nhau. Động đất làm đổ cả ống khói, bếp, lửa,
ống dẫn điện, – chắc chắn những cái này đã gây nên cuộc hoả
hoạn, không sai. Chỉ trong một tiếng đồng hồ cả tỉnh thành bốc
cháy không tài nào mà dập tắt được ngọn lửa. Bởi vì ngọn lửa bốc
dữ dội quá, đã đành, mà còn vì lẽ người ta không có nước; bao nhiêu
ống dẫn nước đều đã bị trận động đất vừa rồi phá tan hết cả.
Thoạt đầu người ta còn lấy cốt mìn phá đổ vài nhà mà ngọn lửa
bốc to để cho không cháy lan được sang những nhà bên cạnh, nhưng
lửa cứ bốc rền. Đến trưa đã có tới 200.000 người không có nơi trú
ẩ
n, không có áo mặc. Đồng thời đất lại chuyển động dữ, khách sạn
Valencia năm tầng sụp đổ; khách sạn Kingsley cũng vậy, đè chết 80
người. Một nhà nuôi trẻ mồ côi tan nát, 200 trẻ con chết. Một cái
bình dân phạn điếm nổ bung lên giết 70 người. Hầu hết những
nhà băng lớn đều bị tàn phá. Cái nhà chọc trời 12 tầng Western
Union Telegraph tan ra từng mảnh vụn, nhà ngân hàng Mutual Bank
