này là một tai nạn của riêng quốc gia nên nhất định không lấy
tiền quyên của nước ngoài. Đến tận sáng 20 Avril, lửa mới thực tắt
hẳn. Nhà triệu phú Cooker tuyên bố rằng chỉ năm năm nữa thì San
Francisco sẽ lại trù phú và đẹp đẽ như xưa, có khi lại đẹp hơn là khác.
Lời nói ấy đến nay nghiệm lại thì đúng thật.
Động đất ở quần đảo La Sonde: núi Krakatau và núi
Temboro phun lửa
Ở
gần Java trong quần đảo La Sonde có một cái đảo tên là
Krakatau. Đó là một cái núi lửa ăn thông với lòng bể. Chính cái núi
lửa đó cao 859 thước, vào hồi 1680 đã một lần phun lửa rồi. Từ đó
người ta cho rằng núi lửa đã tắt. Nhưng một hôm nhân dân Batavia
bỗng nghe thấy những tiếng nổ kinh thiên động địa. Người ta đưa
mắt hỏi nhau, người ta điều tra xem những tiếng nổ kia ở đâu ra
trong hai ngày trời. Đến mãi tận lúc những cái tàu từ Sumatra lại
báo rằng núi lửa Krakatau phun lửa suốt trong hai tháng Juin và
Juillet. Ngày 11 Aoưt, một người Âu tên là Tezenaar lên thăm dò trên
núi đến lúc về có thuật lại rằng núi Krakatau do ba miệng đã phun
lửa lên ngút trời. Đến 26 Aoưt, núi lại phát mấy cái miệng nữa, khói
bốc lên nghi ngút, rồi đến 27 thì mặt đất rung chuyển, tiếng kêu
dậy lên suốt ngày suốt đêm, không một người nào nhắm mắt
được. Đảo Krakatau vỡ ra. Cái chỗ trước kia là đất bây giờ hoá ra
biển mênh mông sâu thẳm; người ta đo có chỗ sâu đến 300 thước.
Thật là lần thứ nhất trong lịch sử nhân loại mà lòng cả một cái vỏ
trái đất bị tiêu ma đi như thế. Sóng đánh mỗi lúc một cao, 12 làng
bị tàn phá, hàng ngàn người chết. Núi lửa phun phún thạch lên dữ
dội đến nỗi không khí rên ầm ầm lên. Tro than rơi xuống cao tới
30-40 thước, nhiều làng mất tích. Những gạch đá do miệng núi lửa
phun ra có hòn to bằng đầu người; những chất nước và những vật
linh tinh phủ cả mặt bể cho đến đảo Sumatra và Java. Người ta đã
cho tai nạn này là tai nạn ghê gớm nhất về thế kỷ thứ XIX. Số
