Đối với họ, đem giấu những nết xấu của mình đi rồi lấy đó
làm tính tốt, thế là yêu nước, thế là làm vẻ vang cho nòi giống
đó!
Chao ôi! nhớ lại những tư tưởng đó, tôi lại càng cảm phục ông
Nguyễn Hữu Thu. Ừ thật, những hạng to đầu ấy
thì không thể
làm gì được thật. Muốn có một lớp người khá, muốn có một lớp
người hướng dẫn về con đường khoa học, ta phải trông mong ở lớp
người đến sau, ở những hạng thiếu niên bây giờ. Óc họ chưa bị
những thành kiến cổ hủ, đồi bại ăn sâu đục thủng. Ngồi mà nghĩ
rằng tôi sẽ là người thứ nhất để làm cái công việc đó, để mà gây
lấy một tương lai tốt đẹp đó, tôi sung sướng vô cùng. Cha mẹ, anh
em, vợ con, tất cả đều phai nhoà ở trước tư tưởng đó để nhường
chỗ cho một lòng vui thích êm ái nhất".
Như đã nói ở trên, những bức thư, những đoạn nhật ký mà chúng
tôi lược trích ở trên đây có thể coi như những mẩu potins
giá trị trên
những tờ báo ngày nay.
Ta thấy rằng Nguyễn Văn Vĩnh ngay hồi đó đã để tâm đến
việc báo chí lắm. Trong những bức thư gửi cho Nguyễn Văn Thọ và
Phạm Duy Tốn, không mấy lá là ta không ghi những cảm tưởng sau
khi đọc những bài báo hay. Ông mua năm nhiều thứ báo, ngay khi ở
nước nhà. Sang đây, ông đọc nhiều báo Humanité, Journal và
Matin, đọc không phân những chủ nghĩa trái ngược nhau, có lẽ bởi vì
ông muốn biết những chiến sĩ ở các đảng chánh trị bên Pháp làm
báo khác nhau thế nào, mỗi đảng có một cái hay ra làm sao, người
thủ cựu viết bênh chủ nghĩa ra thế nào và kẻ quá khích hô hào dân
chúng ra sao. Những báo đó, xem xong, ông lại gửi về cho Thọ và
Tốn và Tốn và Thọ lại gửi báo ở nước nhà sang cho ông.
"... Tôi vừa đọc thấy ở trong báo Avenir du Tonkin câu chuyện
tình cảm động của Thọ Bính. Dù người phóng viên viết tin ấy có ý
