Lấy máu trong tim ra để vẽ tranh
Hoạ sĩ Việt Nam đã trưng bày ngót 200 hoạ phẩm "cổ động
nền độc lập" ở Nhà hát Lớn từ 2 đến 11.6.1945 và được hoan
nghênh đặc biệt.
Tôi không nói diễu. Nhưng quả thực là nhà văn ta mơ màng. Này,
cuộc đảo chính vừa xong, hoạ sĩ thi sĩ nghệ sĩ họp hội nghị mấy lần
để tính chuyện tham gia công cuộc này, ủng hộ phong trào khác, mà
đến bây giờ văn sĩ và thi sĩ vẫn chưa làm gì cả. Súng bắn vào tai
cũng chả cần. Nhưng hoạ sĩ thì đã bắt tay ngay vào việc. Có lẽ vì ít
nói chăng? Điều đó tôi chưa có dịp hỏi một ông nào cả.
Vì hoạ sĩ nào cũng bận. Bận vẽ tranh cổ động cho nền độc lập Việt
Nam. Và những tranh đó, từ chiều 2.6.1945 đã trưng bày tại tầng
gác thứ hai Nhà Hát Lớn cho công chúng vào xem không lấy tiền.
Tôi đã đi dạo nhiều lần ở trong phòng triển lãm đầy một vẻ
"nghệ thuật vị nhân sinh" đó. Không. Ngót hai trăm bức vẽ đều thực
cả. Mơ màng thì sống thế nào được vào cái lúc này.
À, bức nào màu cũng ít mà trông toàn thể thì rực rỡ vô cùng. Ta
xem loại nào trước nhỉ? Cứ thứ tự là hơn. Đi xem từ lúc hãy còn đeo
cái ách của bọn thực dân Pháp đã. Bức tranh "Lịch sử cuộc khai hoá
dân Việt Nam" có thể tóm tắt được hết cả công cuộc của người Pháp
ở
đây. Một ông tây gầy như con mắm, quần loè xoè kiểu Sác-lô vác
một cái va-li lép kẹp trèo lên đất Đông Dương. Đấy là ông ấy
"đến". Đến đoạn "ở" thì ra tuồng: mặt phị gẫy gục, có vẻ dâm ác,
miệng hút xì-gà, hai chân vắt lên bàn, có con chó nằm mèo trước
mặt. Thế rồi thì "đi": béo tướng, va-li đầy tràn, có viết ba chữ
