Trong khi đó, ở nhà trường, thằng con xã Bỉnh vẫn ê a học: "Rượu
là thuốc độc, thuốc phiện là thuốc độc".
Thuốc phiện độc? À, Tây mong cho mình hút rất nhiều. Tiệm
mở đầy như nấm, cổ động truỵ lạc, cổ động cá nhân chủ nghĩa. Chơi
cho thích vào, cô ơi và cậu ơi! Mệt, đã có thuốc phiện kia trợ lực. Nhà
hoạ sĩ đề dưới bức tranh vẽ một bọn thanh niên ta hút thuốc phiện
dưới quyền chỉ huy của một người Pháp (có phải Ducoroy không?)
và đề: "Những người bỏ đi".
Những chuyện đó, bọn thực dân Pháp làm công nhiên ở nước ta,
nhưng không lúc nào quên hò "Tự do, bác ái và bình đẳng".
Tự do? Một người Nam sắp chết bị ba người Pháp bịt miệng. Tự
do... giết người?
Bác ái? Ba người Pháp bóp cổ lè lưỡi một người Nam, trong khi
con chó tây được ngự lên bàn ăn súp. Bác ái với vật chứ không bác ái
với dân thuộc địa.
Còn Bình đẳng? Một ông Tây béo trương béo nứt ngồi vắt chân
chữ ngũ trên xe do một người Nam lè cổ ra mà kéo. Cái bình đẳng lạ
lùng! Bức tranh đó còn có thể lấy đề là: "Nghĩa chữ cần lao ở dưới
thời Pháp thuộc".
Tự do, bác ái và bình đẳng vạn tuế!
Quân giả dối đó không lúc nào quên hô to ba chữ thiêng liêng
kia, mà càng làm việc tàn ác thì lại càng hô dữ.
Bốn bức tranh. Bức tranh thứ nhất vẽ một ông Tây tiến đến
gần một ông Nam: "An Nam tốt". Bức thứ nhì, lôi mũi: "An Nam
tốt nhiều". Bức thứ ba, lấy gân bò đánh túi bụi người Nam: "An
Nam tốt lắm". Bức thứ tư: "An Nam tốt quá. Pháp Nam phải đoàn
