kết chặt chẽ với nhau". Thì ra đoàn kết chặt chẽ thật: Ông Pháp
mắm môi mắm lợi bóp cổ ông Nam thật chặt, chặt lè cả lưỡi và trợn
tròn cả mắt! Tự do, Bác ái và Bình đẳng vạn tuế!
Một cái nhà to, cửa sắt, có lính canh rất ác. Đó là nhà pha Hoả
Lò? Không. Đó là nhà Bảo hộ. Cửa mở, người ta trông thấy có những
kiện hàng "Tự do, bác ái và bình đẳng" chồng đống lên. Một người
dân Nam bước vào. Cửa khoá lại 61 năm. Đến năm 62 cửa mở rộng
ra, thì, ông đoán đúng đấy có một cái xác chết còng queo trong đó.
Xác người Việt Nam chết vì tự do, bác ái và bình đẳng của người Tây.
Tự do, bác ái và bình đẳng vạn tuế!
Một triệu người gầy trơ còn có bộ xương, đứng ngửa lên nhìn một
tên thực dân Pháp ngồi trên những bì gạo, giơ lên một cái biển đề
mấy chữ: "Défense de donner à manger". Tự do chết đói.
Bình đẳng? Một tên thực dân khác lấy tay móc họng một người
Nam có "nốt" đàn nhảy nhót chung quanh: bình đẳng mà bị coi
khinh hơn con vật.
Còn Bác ái? Nhà tù đầy rẫy kia, chánh trị phạm đợi hàng lũ để
chờ đem bắn. Người ta có thể lẩy câu Kiều này của Quang Phòng để
đề ở dưới bức tranh Tây giết chánh trị phạm Việt Nam:
Hoành hành hơn sáu mươi niên
Làm nên động địa kinh thiên đùng đùng
Văn và hoạ xưa nay vẫn đi với nhau. Ở trong cuộc triển lãm này có
những bức hoạ lẩy Kiều được nhiều người chú ý. Để mỉa quan lại
Việt Nam ăn lễ dân đen để đút cho Tây:
Mười anh quan lại cả mười
Bòn nơi khố rách đãi nơi quần hồng
