Vậy mà câu chuyện vật trả ơn, nhân trả oán, một lần nữa lại xảy
ra với chúng ta, câu chuyện não lòng, nhưng lần này thì "nhân"
không là một người nữa, mà là mười người, trăm người, cả một bọn
hèn đốn đã nỡ cất miệng lên chửi trời, đã lấy những tư cách thất
phu ra chế nhạo lòng đại lượng và rũ gấu váy để trả ơn những kẻ đã
thương họ, không đâm chết họ trong khi họ ngã. Muốn cho rành
mạch, ta nên kể lại từ lúc bắt đầu thì hơn.
Trung tuần tháng ba dương lịch năm 1945, Pháp kiều ở miền
Bắc Việt Nam sực tỉnh một giấc mơ dữ dội. Đùng, vỡ sâm-banh!
Đùng, tan bí-tết! Đùng, đi đời cả pho-mát và bơ! Cái ngai thực dân
cốt sắt mạ vàng tải từ kinh đô Pháp-lan-tây sang giải đất này,
tưởng là vững chắc không bao giờ đổ được, vậy mà chỉ có một đêm,
quân Nhật Bản bắn tan, bán làm sắt vụn cũng không có hàng lông
vịt đồng nát nào muốn rước. Thế là hết thời của viên cai trị mũi
lõ ký một chữ làm cho hàng ngàn người chết trong mười sáu tiếng
đồng hồ; hết thời của viên quan võ mắt xanh ngồi lên đùi gái ở
trên ô-tô để chỉ huy quân lính; hết thời của tên sát nhân người
miền Nam nước Pháp đặt đèn dầu lạc lên bụng đĩ để hút thuốc
phiện với một bọn đầm trắng lôm lốp như những con lợn cạo.
Hết, hết thời của bọn mật thám Pháp bắn chết hàng chục nhà
cách mệnh mà không động một cái gân mặt nào; hết thời của những
mụ đầm nếu không đi ngoại tình thì lại đú đởn ngoài phố, chửi cả
giống da vàng là bẩn; hết thời của những tây con lấc lấc chửi cả
nước người ta, ậm à ậm ệ đi hút thuốc phiện quịt tiền rồi nằm lơ
mơ chửi cả tổ tiên của chúng là người người Gô-loa nữa.
Không, cái thời của họ hết thật rồi. Văn minh quá sức đến như
thế, một trăm năm nữa cũng chưa thể cất đầu lên được, vậy thì cứ
cho tự do ở ngoài này làm cái trò gì? Một số người Pháp, vì thế, đã
được trịnh trọng đem bê vào cất trong những buồng giam. Trong
khi đó, một số khác đông hơn, xét ra giam cầm cũng chỉ được cái
