Thái hậu giơ tay áo thụng che mặt, lau nước mắt rồi truyền:
- Ta thất đức, nên gặp cảnh lá vàng còn ở trên cây nhưng lá xanh đã
rụng. Dụ tông chẳng may thất lộc. Nước không thể một ngày không có vua.
Hoàng thượng băng mà không kịp lập di chiếu. Vậy ý trăm quan thế nào,
nói ta nghe?
Không khí triều hội im phăng phắc. Chỉ có tiếng lửa reo mơ hồ. Những
giọt nến hồng cứ chảy dài như những dòng huyết lệ. Thỉnh thoảng một con
thiêu thân ngã vào cây nến, xác trương phềnh, nổ bem bép. Không biết
trong đầu các quan nghĩ gì về đức vua vừa tạ thế, lại nghĩ gì về người được
sách lập, người đó là ai.
Trong ba vương đang giữ trọng trách đầu triều, đều là anh em ruột thịt
với vua cả. Lý đương nhiên, nếu Dụ tông bị phạt tự( Không có con trai, tội
bất hiếu) thời việc kế vị trước hết phải chọn trong các con của thượng
hoàng, ai là người tài đức thì lên ngôi. Nếu không có ai xứng đáng, sẽ chọn
trong các công tử, con của các đại vương. Mặc nhiên là phải chọn từ trên
xuống. Cái nhẽ sáng trong như vậy, nhưng trăm quan chưa ai dám khai
khẩu.
Cũng giờ đó, Nội lệnh sử ghi vào thực lục ( Thực lục: Sách ghi lại các
việc diễn ra trong sinh hoạt thường ngày của vua và triều đình.) :
" Ngày. . . tháng. . . năm . . . đức Dụ tông hoàng đế băng hà" . Và bên
Ngự sử đài, sử quan cũng ghi vào chính sử như bên Nội lệnh sử. Quan ngự
sử đại phu nom thấy chữ "băng" bèn hạch sử quan. Rồi cầm bút xóa chữ
"băng", ghi chữ "hoăng" vào bên cạnh.
( Theo quy chế rất chặt chẽ của đạo nho, các nghĩa của chữ chép trong
sử đều thể hiện tư chất của con người. Ví dụ các vua hiền khi chết, chép là
"băng"; các vua tư cách thấp hơn, khi chết chép là "hoăng"; vua tiếm vị, khi
sống làm nhiều điều thất đức, khi chết chép là "tồ". Người làm quan liêm
chính, khi chết chép là "tốt"; quan gian nịnh, khi chết chép là "tử").
Thật ra thì sử quan cũng đã định viết chữ "hoăng". Bởi nhẽ chữ "băng"
là để ghi về cái chết của các bậc minh vương, thánh đế. Còn chữ "hoăng" là
ghi về cái chết của các ông vua kém đức. Đúng lý thì Dụ tông cũng không
xứng đáng được dùng chữ "hoăng" mà phải dùng chữ "tồ" hoặc chữ "tử".
