Vậy thời, bệ hạ muốn hưng vận nước, trước hết phải hưng sức dân lên
đã. Bệ hạ cũng nên nhớ, không có dân thì làm gì có nước.
Chu An tưởng như mình đã đi quá xa câu chuyện. Ông cũng tự lượng
xem sức nghe, sức nhận của Nghệ tông có điều gì giống hoặc không giống
với Dụ tông. Vì vậy ông ngừng lời và nhìn kỹ vào gương mặt nhà vua xem
có điều gì khiến ngài ngự bất bình hoặc tỏ vẻ khó chịu. Nhưng tiên sinh
không nhận ra nét gì thay đổi trên gương mặt phúc hậu kia. Yên tâm, tiên
sinh lại tiếp:
- Tâu bệ hạ, dân tình hiện nay đói lắm. Muốn biết đời sống thực của
người dân, bệ hạ nên về tận các nơi thôn cùng xóm vắng, nơi chợ búa, bến
bãi, sông hồ.
Tại các nơi ấy, chỉ cần nhìn sắc mặt họ, áo quần họ, chắc chắn bệ hạ sẽ
thấy được nỗi thống khổ của lớp dân khốn khó của người. Tâu bệ hạ, không
thể được, không thể nhìn vào đời sống phồn hoa của một dúm dân kinh kỳ
để đánh giá sức dân trong cả nước. Đám thị dân ấy họ làm chơi ăn thật, lại
được hưởng ân huệ trực tiếp của triều đình. Ngay đám quan lại, hào lý ở
Thăng Long cũng không dám ngang nhiên bóp nặn, chà đạp người dân như
bọn xã quan, huyện quan ở các vùng, miền thôn ấp xa khuất đất kinh kỳ.
- Việc này ta có thể làm được. Chỉ cần một chuyến vi hành là ta biết,
tiên sinh cứ yên tâm.- Nghệ hoàng nói xen vài lời, rồi ngài lại yên lặng lắng
nghe.
Ngồi trên đệm gấm, có khói trầm ngan ngát, nhưng sao cái lạnh vẫn cứ
thấm vào cơ thể già nua khiến Chu An thấy tê buốt cả hai ống chân, tiên
sinh phải ngồi xếp chân tròn lại như kiểu ngồi thiền, rồi phủ vạt áo kép lam
lên hai bắp đùi. Biết tiên sinh tuổi cao, sức yếu, Nghệ tông liền gọi đám
quan nội hầu đến, ngài truyền:
- Ta ban cho tiên sinh một chiếc áo Hồ cừu, ngươi mở kho lấy rồi đem
lại dâng ngay cho tiên sinh.
(Hồ cừu: Loại áo làm bằng lông cừu quý của Mông Cổ. Các dân tộc ở
phía bắc Trung Quốc thường xâm lược Trung Quốc, nên Trung Quốc gọi họ
là người Hồ (Hồ còn có nghĩa là loài cáo).
