Nghệ tông vẫn cứ tiếp tục giãi tỏ nỗi niềm, khiến Nguyên Đán không
còn nghĩ đó là lời răn dạy của đấng quân thượng, mà ông chỉ còn cảm nhận
được một thứ âm thanh đơn điệu, vô bổ kiểu như tiếng "vo vo" của con tò
vò. Chợt nhà vua hỏi:
- Có phải tứ trấn dân vẫn còn đói, trộm cướp vẫn còn nhiều, Nguyên
Đán có biết tại sao không?
Trần Nguyên Đán chưa kịp trả lời, nhà vua đã lại nói:
- Ấy là ta đã giảm bớt tô thuế, sẻn kiệm tiêu dùng. Ngay việc dựng lại
cung thất ta cũng dùng tạm tranh tre, bắt người tôn thất và chức dịch, quan
lại đi làm, chớ ta có phiền đến dân đâu. Vậy mà dân vẫn oán ta, họ vẫn đói.
Rồi trộm cướp, giặc giã ngày một gia tăng, ta chẳng còn biết làm sao để
chuyển xoay vận nước. Vương đệ thử nói ta nghe vì sao lại thế?
Nguyên Đán chợt nghĩ, chắc nhà vua hỏi chiếu lệ, chẳng lẽ triệu ta vào
lại không hỏi, chứ thực tình những việc như thế này ta đã có viết trong biểu
dâng người; không những thế, ta còn nói cả cách làm từng việc. Nhưng
thôi, vua đã hỏi thì không thể ngậm miệng được. Nguyên Đán ngập ngừng:
- Muôn tâu, việc sẻn kiệm cho nước phải trở thành quốc sách, chứ chỉ
riêng nhà vua làm, còn quan lại các cấp không làm thì dân chúng không tin.
Vả lại nếu chỉ có việc chi tiêu của hoàng gia, chắc dân không bao giờ dám
dị nghị, trừ khi quá hoang hủy như thời Đại trị.
- Khanh nói sao, ta tưởng ta làm thế, là cả bộ máy triều đình phải làm
theo chứ?
- Tâu, việc nhà vua làm như vậy là với mong muốn đức hóa thiên hạ.
Việc ấy chỉ có thể được ở thời bình trị, nước giàu, dân no đủ, quan lại là
những kẻ có học, biết đường liêm sỉ.
- Còn thời nay thì sao? Vua hỏi.
- Bệ hạ có tha tội thời thần mới dám nói thật.
- Nói đi, vương đệ nói hết ta nghe.
- Muôn tâu thời nay loạn không ra loạn, trị chẳng ra trị. Nói rằng loạn,
thời hiện tình không có giặc ngoài xâm lấn, cũng không có kẻ mưu phản
triều đình. Nói rằng trị cũng không đúng, giặc Chiêm Thành quấy nhiễu
biên ải, xúi dân làm phản, còn bên trong thì trộm cướp tứ tung. Ngay trên
