thứ ấy là luống công. Nhưng tại kỳ trung, một cách vô thức, có một
mãnh lực của quá khứ thúc đẩy ngài vào một đường hướng như là
người Âu châu, như là người Công giáo, như là nhà khoa học, nhà
toán học, nhà nghệ sĩ hay nhà kỹ thuật; và cả một tập tục nghìn đời
được giáo hội khai thác chu đáo, đã tiêm nhiễm vào tiềm thức các
ngài một mớ tin tưởng và một mớ tín điều. Có thể ngài bỏ quách
chúng được một cách hữu thức, nhưng trong vô thức, gánh nặng ấy
vẫn còn mãi đấy, các ngài vẫn cứ là người Công giáo, người Anh,
người Đức, người Ý hay người Pháp, sự thể này khiến ngài nghiêng
theo những quyền lợi quốc gia, về kinh tế hay về gia tộc, hoặc
nghiêng theo các tập tục của giống nòi mình. Khi cái giống nòi ấy
càng rất xưa thì ảnh hưởng của nó lại càng sâu thẳm nữa.
Làm sao quét sạch được tất cả những thứ ấy? Làm sao vô thức có
thể tẩy sạch quá khứ đi? Những nhà phân tâm học nghĩ rằng vô
thức có thể được tẩy xoá một phần hay toàn diện bằng sự phân tích,
bằng sự khảo sát, bằng sự khai phá, bằng sự tự thú, bằng sự diễn
dịch các giấc chiêm bao, vân vân, nghĩ rằng do đó ta có thể ít ra
cũng trở nên một người "bình thường" đủ sức thích ứng với thế gian
hiện đại. Nhưng cuộc phân tích và một người chịu phân tích, tức là
có một người năng quán diễn dịch đối tượng sở quán, tức là gồm có
một sự tính nhị nguyên, tức một xuất xứ cho sự xung chướng, xung
đột.
Vậy tôi nhận thấy rằng sự phân tích không đưa tới đâu hết. Sự phân
tích ấy chỉ có thể giúp tôi bớt loạn thần đi chút ít, cho tôi khá dễ dãi
đôi chút với vợ tôi hay với người bên cạnh, hoặc vượt qua được một
khó khăn nào cũng có tính cách hời hợt như thế. Nhưng đây chúng
ta không nói về phân tích. Tôi nhận thấy rằng công cuộc phân tích,
ngụ nghĩa thời gian, nghĩa là những diễn dịch sự vận hành của tư
tưởng với tư cách là thực thể năng quán phân tích những gì nó xem
xét, tất nhiên không thể khai phóng cho vô thức, cho nên tôi bỏ trọn
vẹn công cuộc phân tích ấy đi. Tôi không phân tích gì nữa cả. Thế
thì sao? Vì đây không còn là một người phân tích khác biệt với đối
tượng phân tích. Lúc ấy ta chính là cái tâm thức ấy, ta không còn là
thực thể gì khác biệt với tâm thức ấy, và ta liền thấy ngay rằng vô
thức không quan trọng gì lắm. Các ngài nghe kịp chăng?
