Dĩ nhiên là bởi vì nó sợ sự bất định, sợ nỗi bất an. Nó sợ điều xa lạ,
những bất ngờ của ngày mai. Các ngài và tôi, chúng ta có thể nào
sống mà không phải chịu một mảy may uy lực nào cả, uy lực hiểu
theo ý nghĩa áp chế, xác quyết, tín điều cố chấp, hiếu chiến hung
hăng, khao khát muốn thành công, thèm khát danh vọng, mong
muốn làm một nhân vật nào đó? Có thể nào chúng ta sống trong thế
gian này – vẫn đi làm việc thông thường, vân vân – mà vẫn có được
tâm thái hoàn toàn khiêm từ? Điều này rất khó hiểu, phải thế?
Nhưng tôi thiết nghĩ chỉ có tâm thái hoàn toàn khiêm tốn ấy – tâm
thái luôn luôn chấp nhận rằng mình không biết – thì ta mới có thể
tìm học được. Bằng không thì ta cứ vẫn luôn luôn đang làm việc
chứa nhóm, và thế là chẳng còn tìm học gì nữa.
Có thể nào ta sống ngày ngày trong tâm trạng ấy không? Các ngài
có hiểu câu tôi vừa hỏi đấy không? Chắc chăn tâm thái thực sự tìm
học tất nhiên không có một mảy may uy lực nào cả. Mà tâm thái ấy
cũng không cần có uy lực nào cả, vì tâm thái ấy vẫn đang miệt mài
tìm học, tìm học chẳng những về các sự vật bên ngoài, mà cả về
những gì thuộc vào một phe nhóm nào, một xã hội nào, một chủng
tộc nào hay một văn hoá nào. Nếu ta cần thường xuyên tìm học như
vậy về tất cả mọi sự mà không chứa nhóm chi hết, thì làm sao có
được một uy lực gì, một bậc thầy nữa? Làm sao ta có thể làm đệ tử
cho bất cứ người nào? Và đó là cách duy nhất để sống: không phải
bằng cách tìm học ở sách vở, mà bằng cách dùng lấy ánh sáng soi
rọi từ những ý muốn của chính mình, từ những cử động nội tại của
tâm niệm, từ bản thể hiện hoạt của mình. Bấy giờ tâm thức mới luôn
luôn được tươi nhuận, để nhận thấy mỗi sự vật bằng cái nhìn mới
mẻ, chứ không bằng cái nhìn cũ rích phát từ kiến thức, từ kinh
nghiệm, từ những gì mình đã học rồi. Nếu ta thực sự hiểu điều ấy
cho thâm sâu, thì mọi nỗ lực sẽ dứt bặt, và kẻ đang nói đây không
còn chút quan trọng gì nữa hết.
Tâm thái phi thường mà chân lý tỏ lộ, sự bao la của thực tại, không
ai có thể ban bố cho ngài được. Nơi đây vốn không có uy lực, không
có người hướng đạo. Chính ngài phải tự mình khám phá phát minh
nhờ đó đưa được chút ít lương thức vào cuộc hỗn loạn mà ta gọi là
cuộc sống. Đó là một cuộc viễn hành ta phải đăng trình hoàn toàn cô
