[34]
Một câu nói nổi tiếng của Hamlet.
[35]
Pháp văn: Le loir, vật bốn chân, giống con sóc, suốt mùa đông tê cóng chỉ ngủ, cho nên có
câu nói: ngủ như con sơn thử. Misa đặt tên cho Khôvrak là con Sơn-thử hay con Dím là ý muốn nói
thằng này lười biếng.
[36]
[37]
[38]
Một câu nói của Hamlet trong kịch Hamlet: “Hôraxiô ạ, ở trên trời và ở dưới đất còn có
nhiều điều mà các nhà triết học của chúng ta chưa biết đến.”
[39]
Một câu thơ của Lecmôtôp, chỉ Napôlêông (chú thích của H.L.N) Rơ-đanh-gốt
(Redingote) – nguyên ngữ tiếng Anh (riding coat): áo mặc cười ngựa – là áo lễ của đàn ông, dài và
rộng. Napôlêông ra trận thường mặc rơ-đanh-gốt màu xám và đội mũ ba sừng.
[40]
Aoxteclitz nay là Xlavkov của Tiệp-khắc, nơi đã xảy ra trận đánh lớn ngày 2-12-1805, còn
gọi trận ba Hoàng đế I, trong đó Napôlêông đã đánh bại liên quân của Áo hoàng và Nga hoàng, và
càng được thêm uy tín về mặt cầm quân từ đấy. Cho nên đến năm 1812, buổi sáng hôm mở trận đánh
Môxkôva, mặt trời cũng rạng rỡ như buổi sáng ngày thắng trận nổi tiếng đó, Napôlêông đã khích lệ
quân sĩ trước khi ra trận: “Hỡi quân sĩ, đây là mặt trời Aoxteclitz”, một câu nói được truyền tụng cho
đến ngày nay.
Trong câu văn tiếp theo dưới, Makarenkô cũng gợi nhắc lại sự việc ấy.
[41]
Tức nữ hoàng Catowrrin Đệ nhị, trị vì từ 1762 đến 1796, đại biểu điển hình của chính thể
chuyên chế ở nước Nga trong thế kỷ 18.
[42]
Sémiramis: hoàng hậu xứ Atxyri và Babylôni, theo truyền thuyết đã có công xây dựng
thành Babylôn và có nhiều thành tích vinh quang dũng cảm hơn cả chồng, là vua Ninus. Ở đây nói
Xeemiramit phương Bắc là muốn chỉ nữ hoàng Catorwrin Vĩ đại nói trên.
