mạnh vị thế phụ thuộc của mình. Trong truyện của Pushkin (chương XI)
và trong Con bạc từ “gia sư” đều được viết theo kiểu phiên âm sang tiếng
Pháp là “outchitel”.
Cũng như nhiều tác phẩm khác của giai đoạn này, Con bạc có liên quan
đến các bài báo chính luận của Dostoievski những năm 1861-1864, đặc
biệt là bài Ghi chép mùa đông về ấn tượng mùa hè. Vấn đề chủ đạo là ở
chỗ trong tác phẩm, Dostoievski muốn đối lập nước Nga hiện đại với châu
Âu. Nhiều hình tượng trong tiểu thuyết dường như là bản minh họa cho
những kết luận của Dostoievski trên mặt báo và trong tổng kết chuyến đi
đầu tiền của ông ra nước ngoài. Aleksei Ivanovich là hình ảnh độc đáo của
những thanh niên mà Dostoievski nói đến trong Ghi chép mùa đông…,
những người này, cũng như Chatski, không tìm được con đường sự nghiệp
ở Nga, đã đi sang châu Âu để “tìm một cái gì đó”. Nhân vật này được đối
lập với nam tước Vurmergelm và De-Grie. Con bạc không muốn cúi đầu
trước thần tượng Đức và không muốn dấn thân vào việc kiếm tiền…
Theo Dostoievski, tính cách của những người Pháp, Đức, Anh trong
quá trình phát triển lịch sử của đất nước họ đã được “định hình” rõ rệt, còn
tính cách dân tộc của Nga thì lại đang trong quá trình phát triển, từ đó mà
có “tính không định hình” của Aleksei Ivanovich và Polina, cũng từ đó mà
người Nga có hoài bão sâu sắc muốn khắc phục tính thiến giao trong các
hình thái xã hội phương Tây, và ông nhìn thấy tính ưu việt lịch sử của
nước Nga, tiền đề để trong một thời gian ngắn nữa nước Nga sẽ tìm được
những con đường tiến tới những lý tưởng cao cả của toàn nhân loại. Về
mặt này, đóng vai trò quan trọng là hình tượng tiêu biểu: “bà già”
Antonida Vasilevna.
De-Grie và mademoiselle Blanche là những nhân vật mà Dostoievski
châm biếm. Khi đặt tên cho tên hầu tước tự phong chuyên lèo lá và cho
vay cắt cổ De-Grie, bằng cái tên của nhân vật hào hiệp trong tiểu thuyết
thế kỷ mười tám Manon Lescaut
, Dostoievski đã châm biếm mức độ
xuống cấp đạo đức của giai cấp tư sản Pháp.
