Mặc dù mối quan hệ giữa duy sử luận và chủ nghĩa thực chứng tại
bản quán tiếng Đức của mình có lẽ khó nhận ra hơn so với trường hợp giữa
nó với các môn đệ người Anh như Ingram hay Ashley, nhưng mối quan hệ
này không hẳn là khó thấy, và nó bị đánh giá thấp chỉ bởi vì duy sử luận
được gắn một cách sai lầm với phương pháp lịch sử của các nhà lịch sử thế
hệ trước, thay vì là với các quan điểm của Roscher, Hildebrandt, và đặc biệt
là Schmoller cùng nhóm của ông ta.
Cần lưu ý rằng thuật ngữ khoa học được sử dụng theo cách này (theo
nghĩa mà các cộng đồng nói tiếng Đức gọi là Gesetzeswissenschaft), dù vẫn
chặt chẽ, có nghĩa rộng hơn so với cái nghĩa hẹp vốn được giới hạn để chỉ
các ngành khoa học lí thuyết về tự nhiên.
Đối chiếu, ví dụ, E. F. M. Durbin, “Method of Research - A Plea for
Cooperation in the Social Science”, Economic Journal dun. 1938), p. 191,
qua đó tác giả lập luận rằng trong các ngành khoa học xã hội, “không như
các ngành khoa học tự nhiên, các chuyên ngành của chúng ta phần lớn
(mặc dù không phải toàn bộ) chứa đựng những sự trừu tượng hóa từ thực tế
thay vì là những phần cắt rời của thực tế”, và nhận định về các ngành khoa
học tự nhiên rằng “trong tất cả các ngành này các đối tượng nghiên cứu là
các khách thể và các nhóm khách thể độc lập và có thực. Chúng không phải
là các khía cạnh của một phức thể nào đó. Chúng là các sự vật có thực”.
Nhận định này thực sự là khó hiểu, chẳng hạn đối với bộ môn tinh thể học
(một trong các ví dụ của Durbin). Lập luận này đã trở nên cực kì phổ biến
trong các thành viên của trường phái lịch sử Đức trong kinh tế học, ngay cả
khi chúng ta có lưu ý thêm rằng Durbin có lẽ hoàn toàn không có ý niệm gì
về sự gần gũi giữa toàn bộ quan điểm của ông ta với quan điểm của
Kathedersozialisten [các nhà xã hội chủ nghĩa có thâm niên: chỉ nhóm
những nhà kinh tế chuyên nghiệp Đức giảng dạy tại các trường đại học ở
cuối thế kỉ XIX chủ trương nhà nước cần can thiệp vào đời sống xã hội -
ND] của trường phái đó.
Về một khảo cứu có chất lượng về các lí thuyết hiện đại về thuyết
tương đối đối với vấn đề lịch sử (historical relativism), xem M.
