Đạo sinh ra vạn vật [vì là tổng nguyên lí], đức bao bọc mỗi vật [vì là nguyên
lí của mỗi vật], vật chất khiến cho mỗi vật hình thành, hoàn cảnh [khí hậu,
thuỷ thổ] hoàn thành mỗi vật. Vì vậy mà vạn vật đều tôn sùng đạo và quí
đức. Đạo sở dĩ được tôn sùng, đức sở dĩ được quí là vì đạo và đức không can
thiệp, chi phối vạn vật mà để vạn vật tự nhiên phát triển.
Đạo sinh ra vạn vật, đức bao bọc, bồi dưỡng, nuôi lớn tới thành thục [theo
Hà Thượng Công, chữ đình tức là chữ thành 成, chữ độc tức là chữ thục 熟
vì âm như nhau, dùng thay nhau] che chở vạn vật. Tuy sinh dưỡng vạn vật
mà không chiếm cho mình, làm mà không cậy công, để cho vạn vật tự lớn lên
mà mình không làm chủ, như vậy là đức huyền diệu. [Câu cuối này đã có ở
chương 10, đặt xuống đây có lẽ hợp hơn].
52
天下有始，以爲天下母。既得其母，以知其⼦，既知其⼦，復守其
母，沒⾝不殆。
塞其兌，閉
其⾨，終⾝不勤；開其兌，濟其事，終⾝不救。
⾒⼩⽈明，守柔⽈强。⽤其光，復歸其明，無遺⾝殃。是爲習常。
Thiên hạ hữu thuỷ, dĩ vi thiên hạ mẫu. Kí đắc kì mẫu, dĩ tri kì tử, kí tri kì tử,
phúc thủ kì mẫu, một thân bất đãi.
Tắc kì đoài, bế kì môn, chung thân bất cần; khai kì đoài, tế kì sự, chung thân
bất cứu.
Kiến tiểu viết minh; thủ nhu viết cường. Dụng kì quang, phục qui kì minh,
vô di thân ương. Thị vi tập thường.
Vạn vật có nguồn gốc (đạo), nguồn gốc đó là mẹ của vạn vật. Nắm được mẹ
[hiểu được đạo] là biết con [vạn vật]; đã biết được con mà lại giữ được mẹ
