Chú thích:
Bap-tit - một giáo phái thuộc Cơ đốc Tân giáo (Tin Lành) xuất hiện đầu
thế kỷ XVII (hiện truyền bá rộng rãi ở Mỹ). Giáo phải này giản lược sự
sùng bái và tổ chức nhà thờ; Lễ rửa tội tiến hành cho người lớn vì cho rằng
rửa tội cho con trẻ chưa có ý thức là sự lừa dối và nhạo báng đức tin. (ND)
Viatich - dân tộc thiểu số Đông Slavơ sinh sống ở thượng lưu và trung
lưu sông Oka.
Barak - nhà ghép bằng gỗ trong khu trại giam. Tuỳ theo diện tích và sự
phân chia của cấp trên, mỗi nhà có từ một vài tới nhiều đội tù ở. Ở đây
chúng tôi dùng từ “trại” chỉ nhà giam đó. Trại số chín, nơi Sukhov ở, chia
làm hai ngăn và có tới hơn 400 người (khoảng 20 đội).
Buslat - áo khoác bông không tay, chúng tôi dịch là áo trấn thủ
Osobyi lager - Trại giam đặc biệt , tức trại có quy chế đặc biệt hà khắc.
Volkov - t. Nga có nghĩa là chó sói.
Điều 58 - một điều khoản nổi tiếng trong bộ Luật hình sự Xô Viết, bao
trùm một phạm vi rất rộng những tội danh được gọi là “chống Xô Viết”:
gián điệp, phá hoại, tuyên truyền chống chế độ... và được giải thích để bao
quát toàn bộ những hành động của “bất cử phần tử nguy hiểm nào về mặt
xã hội”. Dưới thời Stalin điều khoản này được áp dụng rộng rãi và bừa bãi
cho cả những ai bị tình nghi là bất mãn xã hội.
“Công nhân tự do” - volnye - chỉ những người ở “bên ngoài” (na vole),
mà hầu hết là cựu tù nhân mãn hạn, nhưng bị tước quyền trở về quê quán.
Họ ở lại sinh sống trong các vùng gần các khu trại giam và làm việc trên
các công trường xây dựng.
Tên Ivan gọi thân mật.
Cựu giáo - giáo phái li khai khỏi Giáo hội Chính thống Nga, không chấp
nhận một số cải cách do
Giáo trưởng Nikon đề ra ở thế kỷ XVII. Những tín đồ cựu giáo bị ngược
đãi cả ở thời kỳ Xô Viết.
