“Man is what is known to all” (con người là thứ mà ai cũng biết -
ND). Cf. H. Diehls, Die Pragmente der Vorsokratiker, 4
th
ed. (Berlin,
1922), “Democritus”, f.n. 165, vol. 2, p. 94. Tôi hàm ơn giáo sư Alexander
Rüstow đối với trích dẫn của Democritus.
Về khái niệm diễn giải “thực dụng” đối với các thể chế xã hội trong
toàn bộ phần này, xem Carl Menger, Untersuchungen über die Methoden
der Sozialwissenschaften (1883; L. s. E. tái bản 1933), bk. 2; chap. 2; đây là
bản nghiên cứu toàn diện và kĩ lưỡng nhất mà tôi được biết về những vấn
đề được thảo luận tại đây.
Xem M. Schlick, Fragen der Ethik (Vienna, 1930), p. 72.
Về việc sử dụng những khái niệm chỉ mục đích trong sinh vật học,
đối chiếu với phần thảo luận kĩ lưỡng của J. H. Woodger, Biological
Principles (1929), đặc biệt trong phần “Teleology and Causation”, pp. 429-
51; ngoài ra cũng đối chiếu với phần thảo luận trước đó trong cùng tác
phẩm (p. 291) về “thói quen tư duy khoa học” gây nên vụ “scandal” các
nhà sinh vật học không coi trọng yếu tố tổ chức và “trong lúc vội vã trở
thành những nhà vật lí, họ quên mất công việc của mình”.
Menger, op. cit, p. 163: “ở đây, ta gặp phải vấn đề quan trọng, có lẽ
là quan trọng nhất, của nhóm các ngành khoa học xã hội, đó là: làm thế nào
để các thể chế có thể phục vụ phúc lợi xã hội và trở nên đóng vai trò quan
trọng nhất trong tiến bộ của phúc lợi xã hội mà không cần một ý chí chung
nào trong việc tạo ra chúng?”. Nếu trong phát biểu này chúng ta thay thế
nội dung “những thể chế là điều kiện cần thiết để con người đạt được
những chủ đích của mình” bằng cái “phúc lợi xã hội” mơ hồ và ít nhiều
nghi vấn, thì chúng ta hầu như không thể nói mạnh rằng cách thức mà
những “tổng thể hướng đích” như vậy được tạo ra và bảo tồn chính là vấn
đề cụ thể của lí thuyết xã hội, giống như sự tiếp tục tồn tại của những cơ thể
sinh vật là vấn đề của sinh vật học.
Ở đây có thể dễ dàng thấy tiến bộ tri thức bị những đam mê chính trị
cẳn trở như thế nào khi chúng ta so sánh cuộc thảo luận về vấn đề [cần phải
nghiên cứu] trong lĩnh vực khoa học kinh tế và chính trị với, chẳng hạn,
