tính là khi ngã xuống đất lại phục hồi sức lực, vùng lên mạnh mẽ hơn.
Nguyên văn La Tinh, nghĩa là: Tìm thấy đứa bé vô danh trong tã.
Thi hào cổ La Mã.
Đại thi hào của nước Đức (cuối thế kỷ XVIII và đầu thế kỷ XIX).
Nhà thơ ngụ ngôn của nước Pháp (thế kỷ XVII).
Một vị thần trong thần thoại cổ Hy Lạp, coi về việc rèn, rất khỏe và
thọt chân.
Nguyên văn La Tinh: Solem quis dicere falsum audeat.
Nguyên tắc dùng đồng âm: Cygne: Thiên nga và signe (dấu hiệu).
Chúng tôi tạm dùng điệp âm.
Cung Tuileries là nơi vua ở; trong công viên Luxembourg là trụ sở
của Viện Nguyên Huân.
Louis Philippe thuộc ngành thứ trong hoàng tộc Pháp.
Nguyên văn La Tinh: Mortuas pater filium moritarum expectat.
Spartiate: Một thành phố nhỏ trên đất Hy Lạp thời xưa. Nhân dân ở
đấy có tinh thần ái quốc và tinh thần thượng võ rất cao.
Hugo viết bộ truyện này trong thời kỳ độc tài chuyên chính của
Napoléon III.
John Brown: Nhà chính trị Mỹ (thế kỷ XIX) chủ trương hủy bỏ chế
độ nô lệ. Ông bị xử treo cổ vì đã kêu gọi nô lệ da đen khởi nghĩa.
Washington.
Pisacane.
Garibaldi: Nhà yêu nước người Ý (thế kỷ XIX) đã chiến đấu vì nền
độc lập và thống nhất của Ý.
Tác giả liên hệ một truyện ngụ ngôn của Aesop mà La Fontaine đã
viết lại, đại khái: Một con gấu kết bạn với một ông già. Một hôm con gấu
ngồi đuổi ruồi cho ông già ngủ, thấy có con ruồi lì lợm đuổi mãi không bay,
bèn bê hòn đá ném nó, làm giập cả đầu ông già.
Hai chi đều có ông tổ chung là Louis XIII, dòng họ Bourbons. Chi
trưởng gồm có kế tiếp các vua Louis XIV, Louis XV, Louis XVI (bị Cách
Mạng xử tử), sau nền Cộng Hòa I và Đế Chế Napoléon, thì là Louis XVIII
Charles X, Charles X bị Cách Mạng 1830 đánh đuổi và tôn Louis Philippe ở
