Hai thiếu niên chuyên quậy phá, nhân vật chính trong truyện thơ cùng
tên của thi sĩ, họa sĩ trào phúng người Đức Wilhelm Busch (1832-1908).
Một vở opera của nhà soạn nhạc người Pháp Georges Bizet (1838-
1875).
Không hề gì, thưa bà! (tiếng Pháp).
Tatar hay Tatarlar (phiên âm Hán Việt là Thát Đát, thuần Việt là Tácta)
là tên gọi chung các bộ tộc gốc Thổ sinh sống rải rác ở miền Trung và Nam
Nga, Ukraina, Bạch Nga, Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc… Vào thế kỷ XIII tổ
tiên của họ hợp chủng bằng hôn nhân với quân Mông Cổ của Thành Cát Tư
Hãn lúc bấy giờ đang thống trị châu Á và nước Nga.
Tên con sông chảy qua thành phố Sankt Peterburg (trước là Leningrad)
ở nước Nga.
Vị nữ thần theo huyền thoại Hy Lạp là con của thần Zeus, bảo trợ cho
trí tuệ, khoa học và thủ công mỹ nghệ. Ở đây vị nữ thần này được
Settembrini đưa ra làm biểu tượng của nền văn hóa cổ điển Tây phương để
chống lại ảnh hưởng Đông phương.
Tiếng Latinh, có nghĩa là ‘Hãy tận hưởng ngày đi!’, ca từ của Horace
(65-8 tr. CN), thi sĩ nổi tiếng trong kỷ nguyên vàng văn học cổ La Mã. Ở
đây có thể hiểu là ‘Hãy tận dụng thời gian có trong ngày’ (vì ai biết được
ngày bao giờ tàn, kiếp người bao giờ chấm dứt).
Một thành phố ở phía nam Thụy Sĩ, thuộc bang Ticino nói tiếng Ý.
Charles Robert Darwin (1809-1882) là nhà nghiên cứu người Anh
trong lĩnh vực tự nhiên học, tác giả của thuyết tiến hóa, cho rằng vạn vật
được hình thành từ một nguồn gốc chung trải qua quá trình tiến hóa lâu dài
theo nguyên tắc chọn lọc tự nhiên.
Thành phố lớn thứ hai của Tây Ban Nha, thủ phủ bang Catalonia.
Xã hội học luận về đau khổ là tác phẩm có thật gồm bảy tập của nhà
tâm lý xã hội học Đức Franz Carl Müller-Lyer (1857-1916), xuất bản lần
đầu năm 1914. Nhiều lập luận của Settembrini ở đây dựa trên cơ sở hoặc
gần như lặp lại nguyên văn một số đoạn của cuốn sách này.
